Τρίτη 24 Μαρτίου 2009

Το παθιασμένο ταγκό των διπλών αστέρων


Ελκονται αμοιβαια και περιφερονται γυρω απο το κοινο κεντρο μαζας ή προκειται για μια ακομη πονηρια του ουρανου?
Με τους διπλους αστερες δεν μπορεις ποτε να εισαι σιγουρος.
Αλλοι εξ αυτων αποτελουν φυσικα ζευγη αλλοι παλι συμβαινει να βρισκονται σχεδον πανω στην ιδια οπτικη ακτινα καλλιεργωντας ετσι την ψευδαισθηση της συνυπαρξης.
Ο Aitken εδωσε τον εξης εμπειρικο τυπο για την διακριση οπτικων και φυσικων ζευγων:
logp=2.8-0.2*m
οπου
m=το οπτικο μεγεθος των αστερων του ζευγους
και
p=η οριακη αποσταση αυτων σε δευτερα λεπτα.
Η αναγνωριση των διπλων αστερων επιτυγχανεται με τρεις τροπους:
α)Οφθαλμοσκοπικα
Η μεταξυ τους (γωνιωδης) αποσταση ειναι αρκετα μεγαλη ωστε ο διαχωρισμος να επιτυγχανεται ειτε δια γυμνου οφθαλμου -με τη βοηθεια τηλεσκοπιου /κυαλιων- ειτε φωτογραφικα.
β)Φασματοσκοπικα
Το φασμα τους παρουσιαζει περιοδικη μετατοπιση λογω της κινησης τους γυρω απο το c.m. (κεντρο μαζας), φαινομενο που ειναι αισθητο σε πολυ στενα ζευγη οπου και συνηθως ορατο ειναι το φασμα μονο ενος εξ αυτων.
γ)Φωτομετρικα
Οταν η οπτικη ακτινα παρατηρησης βρισκεται σχεδον πανω στο επιπεδο της τροχιας που διαγραφουν οι αστερες τοτε εχουμε περιοδικες αποκρυψεις ή εκλειψεις αν προτιματε με αποτελεσμα να εχουμε μεταβλητη λαμψη.
Ο Riccioli το 1650 παρατηρησε τον πρωτο διπλο αστερα ,αν και σωστοτερο θα ηταν να λεγαμε οτι τοτε ελαβε χωρα η πρωτη ιστορικη αναφορα.
Προκειται για τον γνωστο μας Mizar και τον συνοδο του Alcor.Τελικα βεβαια με τη φασματοσκοπικη μεθοδο διαπιστωθηκε οτι και οι δυο αστερες ειναι διπλοι, ως εκ τουτου ο Mizar μας προεκυψε τετραπλος...
Γενικα γνωρισματα των διπλων αστερων
α)Οι περιοδοι των διπλων συστηματων κυμαινονται απο μερικες ωρες μεχρι πολλες χιλιαδες χρονια (καπου διαβασα για ενα... 10^7)
β)Διπλα συστηματα στον Γαλαξια εμφανιζονται παμπολλα, στην δε αμεση γειτονια μας το ποσοστο ειναι πολυ μεγαλο.
γ)Τα μικροπεριοδα συστηματα εχουν σχεδον κυκλικες τροχιες εν αντιθεσει με τα μακροπεριοδα.Ωστοσο εχουν παρατηρηθει και ζευγη με περιοδο λιγων ημερων και εκκεντροτητα 0.9.
Πληροφοριες για την εννοια της εκκεντροτητας θα βρειτε εδω
Λιγη προσοχη στην παρουσιαση του δευτερου νομου παρακαλω, καθως παρουσιαζονται τα βασικα σημεια του προβληματος των δυο σωματων...
δ)Ζευγη αστερων που εχουν διαχωρισθει φασματοσκοπικα και αποτελουν φυσικο συστημα συνοδευονται και απο στροβιλιζομενα ρευματα αεριων.
ε)Σε πολλα ζευγη και τα δυο μελη βρισκονται πανω στο διαγραμμα της κυριας ακολουθιας Η-R.Υπαρχουν ομως και ζευγη με τον εναν αστερα κυανο (αρκετα νεοτερο του αλλου) και τον αλλον ακομη και λευκο νανο...
Στην Αστρικη εξελιξη μπορειτε να βρειτε πληροφοριες για το διαγραμμα H-R.
στ)Σε περιπτωση πολλαπλων συστηματων (τραπεζιο του Μ42) οι αστερες οργανωνονται σε στενα ζευγη που αλληλοπεριστρεφονται .

Βασικα στοιχεια τροχιας ζευγους αστερων
α)ο μεγαλος ημιαξονας της τροχιας ή καλυτερα η μεση αποσταση των αστερων σε δευτερα λεπτα
β)η εκκεντροτητα
γ)η κλιση του επιπεδου της τροχιας ως προς την οπτικη ακτινα
δ)η γωνια θεσης της γραμμης των συνδεσμων (τομη του επιπεδου της τροχιας με το επιπεδο του ουρανου)
ε)η γωνια συνδεσμου και διευθυνσης του περιαστρου επι του επιπεδου της τροχιας (προσοχη: κατα τη φορα κινησης του συνοδου)
στ)χρονος διαβασης του συνοδου δια του περιαστρου της τροχιας
ζ)η περιοδος περιφορας
dblCalc Double Star Separation Calculator
Θα το βρειτε ΕΔΩ
Aρκετα ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ επισης...
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Ευχαριστω τους καθηγητες μου κ.κ. Αυγολουπη και Σειραδακη που με τα πολυτιμα συγγραμματα τους εξακολουθουν να με διδασκουν και να μου δειχνουν τον δρομο.
Ελπιζω να μην τους εχω απογοητευσει...